Bombilla! Coś więcej niż rurka z sitkiem

Niby nie ma filozofii. Bombilla to teoretycznie zwykła rurka zakończona sitkiem, która zabezpiecza przed wypijaniem fusów z yerba mate. Wykonana z drewna lub metalu, o prostym, lub zakrzywionym kształcie. W praktyce ten zwykły przedmiot ma wpływ na smak i czystość naparu oraz ogólne odczucia podczas picia yerby. Dobra bombilla to skarb i nieodłączny towarzysz podróży po smaku yerby.

Spis treści:

1. Co to jest bombilla? Czy to jakaś dziwna łyżeczka?
2. Bombilla dla każdego. Jaką wybrać?
3. „Moja bombilla się zatyka. Co robić?”
4. Bombilla - siła w prostocie

Co to jest bombilla? Czy to jakaś dziwna łyżeczka?

Jeśli czytasz ten wpis, to z pewnością miałeś już pierwszą styczność z yerba mate, albo chociaż gdzieś już o niej słyszałeś. Z pewnością wiesz też, że yerbę pije się przez metalową „słomkę” - bombillę. Oczami wyobraźni obserwujemy sytuację, gdy osoba w ogóle nie zaznajomiona z tematem yerba mate widzi po raz pierwszy miłośnika tego naparu, trzymającego w dłoni pękate matero, z wystającą z niego rurką, przez którą siorbie błotnistozielony napój. Na twarzy takiej osoby widzimy malującą się konsternację, a jednocześnie zainteresowanie. A potem taki świeżak dowiaduje się, że ta dziwna rurka to bombilla. „Bombija? Co to jest? Czy to jakaś dziwna łyżeczka?” Nie! Bombilla służy do filtrowania naparu, oddzielenia drobnych liści ostrokrzewu od napoju, a nie do mieszania w nim!

Jak to się zaczęło…

Yerba mate odkryli Indianie Guarani. Z dziko rosnących drzewek ostrokrzewu paragwajskiego zbierali liście, które po prostu żuli. Ostrokrzew dodawał im energii i poprawiał koncentrację, co było bardzo przydatne podczas polowań. Później Indianie zauważyli, że wywar z wysuszonych i pokruszonych liści wykazuje takie samo działanie. Picie naparu było jednak bardzo uciążliwe - drobne kawałki listków i gałązek wchodziły między zęby i łaskotały w gardło. Indianie wymyślili na to sprytny sposób. Napar zaczęli pić przez bambusową rurkę, którą zatykali z jednej strony i dziurkowali, konstruując tym samym prowizoryczny filtr. Przez wieki używali takiego prototypu bombilli do filtrowania yerba mate. Do dziś wykonane z bambusa rurki dostępne są na rynku, jako element tradycji. Bambusowa rurka nie była jednak idealna - przepuszczała susz. Była nietrwała, pozostawiona w mokrych resztkach yerba mate gniła, przez co nie nadawała się już od użytku. Pierwotnie nie była też zakrzywiona, więc picie przez nią naparu nie było tak komfortowe, jak obecnie. Projekt słomki do picia yerba mate ulepszony został po przybyciu do Ameryki Południowej jezuitów. Zachwyceni kulturą Indian Guarani, poznali ich ulubiony napój - yerba mate. Docenili jego zalety i próbowali rozpropagować picie yerby w Europie. Bambusowa rurka z prowizorycznym filtrem nie była już wygodnym narzędziem do picia naparu, więc zastąpiono ją metalową, którą nazwano bombillą - słowo to jest zdrobnieniem od hiszpańskiego „bomba”, co w dosłownym znaczeniu można przetłumaczyć jako „mała pompka”. Według autora książki „El Mate: Bebida Nacional Argentina”, Francisco N. Scutellá, na pomysł zakrzywienia bombilli wpadł włoski imigrant, Annio Silvio Pizzoni, który przybył do Buenos Aires po pierwszej wojnie światowej, by początkowo pracować jako taksówkarz. Później otworzył produkcję bombilli, które miały lekko zakrzywiony kształt, a wkrótce znalazł wielu naśladowców.

Bombilla dla każdego. Jaką wybrać?

Dziś możemy wybierać spośród różnych typów bombilli, dostosowanych do wielkości matero, rodzaju suszu i preferencji pijącego. Jaka bombilla będzie najlepsza? Na co zwracać uwagę? Przyjrzyjmy się dokładnie, jakie bombille dostępne są obecnie na rynku akcesoriów do yerba mate.

Filtrowanie

• Najczęściej spotykana, najbardziej uniwersalna wśród wszystkich rodzajów bombilli, preferowana przez większość mateistów, jest prosta rurka wyposażona w filtr „łyżeczkowy”. Przypomina ona podziurkowaną łyżeczkę. Takie bombille, to na przykład dostępne w naszym sklepie: Mercedes, Gringo czy Grande. To konsensus dający możliwość atrakcyjnego wyglądu, dobrej filtracji i odporności na zatykanie, dzięki sporej powierzchni chłonnej. Można pić różne typy yerba mate, ale „łyżka” jest najbardziej optymalna.
• Podobna do bombilli łyżeczkowej jest bomba - wyposażona w większy, spłaszczony i okrągły filtr z dużą ilością drobnych dziurek, które doskonale filtrują nawet najdrobniejszą yerba mate. To idealna bombilla do pylastej yerby - szczególnie popularna jest wśród Brazylijczyków, którzy uwielbiają pić zmieloną na drobny pył yerba mate chimarrão.
• Ciekawą alternatywą jest bombilla z filtrem sprężynowym - zamiast dziurek, na jednym z jej końców umieszczony jest filtr przypominający sprężynkę. Tego typu bombilla jest polecana raczej do grubo ciętych mate, bo przy pylastych nie filtruje tak dobrze. Zatyka się znacznie częściej niż „łyżki”. Jednak warto ją mieć, bo działa doskonale przy odpowiednim rodzaju suszu.
• Dość nietypowa w swojej budowie jest bombilla cylindrowa. Zamiast dziurek lub sprężynki, jeden z jej końców posiada nacięcia, których zadaniem jest oddzielenie fusów od naparu yerba mate. Podobnie jak bombilla sprężynowa, nie sprawdzi się do drobno ciętego suszu, który łatwo przedostaje się przez nacięcia.
• Dobrą opcją jest wybór podwójnego filtru lub nawet potrójnego filtru. Takie bombille to przeważnie ponacinane lub podziurkowane rurki, na które dodatkowo zakłada się sprężynkę.

Materiał wykonania

Oprócz sposobu filtrowania, duże znaczenie ma również materiał, z którego wykonana została bombilla. Na rynku dostępne są rurki od bambusowych, przez te wykonane ze stali niklowanej czy stali nierdzewnej, po ekskluzywne bombille z alpaki lub srebra. Najczęściej za dobrą jakością stoi wyższa cena. Im szlachetniejszy materiał, tym bombilla jest bardziej wytrzymała i lepiej się prezentuje. Warto zainwestować w coś lepszego. Jaką bombillę wybrać? Jaka bombilla jest najtańsza, a jaka najdroższa?

• Najbardziej optymalne pod względem stosunku jakości do ceny są bombille wykonane ze stali nierdzewnej i alpaki. Stal nierdzewna jest stosunkowo tania, nie utlenia się, a zatem nie rdzewieje, dzięki czemu przy odpowiedniej pielęgnacji i regularnym czyszczeniu, może posłużyć przez wiele lat.
• Alpaka to szczególny stop metali (miedzi, niklu i cynku w różnych proporcjach). Nazywana często jest „nowym” lub „chińskim srebrem”. Imituje srebro i ma właściwości hipoalergiczne. Podobnie, jak stal nierdzewna, alpaka jest bardzo wytrzymała i odporna na korozję. Nie ciemnieje i pięknie się prezentuje. Bombille wykonane z alpaki są droższe niż te wykonane ze stali nierdzewnej, ale zdecydowanie są warte tej ceny.
• Najtańsza opcja zakupu bombilli to te wykonane z drewna lub bambusa. To interesujące nawiązanie do tradycji. Na dodatek bombille wykonane z palo santo mogą dodawać yerbie w smaku i zapachu delikatne akcenty aromatycznego drewna. Wadą bombilli wykonanych z organicznego materiału jest ich nietrwałość. Pozostawione w resztce naparu mogą zgnić, a po pewnym czasie użytkowania mogą pojawić się nich pęknięcia.
• Najdroższe bombille wykonane są ze srebra. To ekskluzywne akcesoria z górnej półki, często kunsztownie zdobione, które traktowane są bardziej jako biżuteria, a nie jak przedmioty codziennego użytku. Ciekawostka - srebro wykazuje właściwości antybakteryjne, co wieki temu opisał Hipokrates.

Ciekawą opcją są również specjalne bombille z pierścieniem chłodzącym, który zapobiega poparzeniu ust podczas picia gorącej yerba mate. Zadaniem pierścienia jest absorpcja ciepła naparu tuż przed ustnikiem bombilli. W ten sposób do ust trafia delikatnie schłodzony napój. Niby prosty i niewielki mechanizm, a robi różnicę! Same pierścienie chłodzące nie są duże i nie zmieniają wiele w budowie i wyglądzie bombilli, choć dla zwiększenia estetyki akcesorium często są wykonywane w innym kolorze niż rurka. Często wraz z pierścieniem na bombilli umieszczane są dekoracje - kolorowe, ozdobne kamienie czy logo producenta. Zastanawiając się, jaką bombillę wybrać do yerba mate, warto zwrócić uwagę na możliwość jej rozkręcania, solidność połączeń poszczególnych części, długość bombilli i ciężar pierścieni chłodzących, aby nie przewracały mniejszych matero.

„Moja bombilla się zatyka. Co robić?”

Niewiele pomoże nawet najlepszy i najdroższy sprzęt, jeżeli nie będziesz przestrzegać podstawowych zasad picia yerba mate. Picie yerby może okazać się okropnym doświadczeniem, jeśli do ust dostanie się pył i drobne resztki suszu. Co prawda fusy nie są trujące, jednak zbyt duże ilości drobinek mogą zaburzyć odczucia z picia mate. Bombilla łatwo może się zatkać, ale jej wyczyszczenie może okazać się znacznie trudniejsze. Co zrobić, żeby uniknąć zatkania bombilli? Jak pić yerbę, żeby czerpać z tego jak największą przyjemność?

Zasady, których warto przestrzegać, pijąc yerba mate:

1. Wybierz typ bombilli odpowiedni do rodzaju suszu, jaki zamierzasz pić. Jaka bombilla będzie najlepsza? Przypomnijmy na szybko to, o czym pisaliśmy wyżej: uniwersalnym filtrem będzie „łyżeczkowy”, do bardzo drobnej yerby najlepsza będzie bomba, a grubo cięte yerba mate dobrze przefiltrują bombille sprężynowe i cylindrowe, które jednocześnie zupełnie nie sprawdzą się do filtrowania drobniejszego suszu. Jeśli to Cię nie przekonuje, bezpiecznym rozwiązaniem są bombille z podwójnym lub potrójnym filtrem.
2. Staraj się nie zostawiać w opakowaniu samej końcówki yerby. Jeśli zbliżasz się do końca opakowania, wymieszaj susz tak, aby drobny pył, który opadł na dno, wymieszał się z większymi kawałkami listków.
3. Przygotuj yerbę w tej kolejności: nasyp susz do matero, włóż do niego bombillę i zalej wodą. W ten sposób masz większe szanse, że fusy nie przedostaną się przez filtr bombilli.
4. Jeśli już zdążysz zalać susz wodą przed umieszczeniem bombilli w matero, to włóż ją zatykając ustnik kciukiem. Powstałe w rurce ciśnienie spowoduje, że do filtra nie dostaną się drobinki suszu.
5. Nie mieszaj bombillą w matero! Wszelkie niekontrolowane ruchy podczas picia yerba mate powodują, że drobne listki i gałązki zaczynają przemieszczać się w wodzie i mogą dostać się do wnętrza bombilli. Yerba to nie herbata, w której miesza się łyżeczką!
6. Pij powoli. Duże, mocne łyki mogą spowodować, że oprócz naparu, pociągniesz też fusy, które przez filtr przedostaną się do rurki, a następnie do Twoich ust.
7. Dbaj o swoją bombillę, czyszcząc ją po każdym użyciu. Podczas picia, w rurce i filtrze zbiera się osad, który zatyka dziurki bombilli, uniemożliwiając picie przez nią naparu. Samo przepłukanie wodą może okazać się niewystarczające, warto więc zaopatrzyć się w czyścik lub wycior.

Bombilla - siła w prostocie

Bombilla to proste, niepozorne urządzenie, które zupełnie zmienia doświadczenie związane z piciem yerba mate. Zwykła rurka z filtrem, która sprawia, że do ust trafia czysty napar, bez drobinek liści, pyłu i gałązek, które drażnią gardło i osadzają się na zębach. To niezbędne narzędzie mateisty i nieodłączny element rytuału picia yerba mate. Jaką bombillę wybierzesz - to już zależy od Twoich preferencji. Jedno jest pewne: dobrze dobrana bombilla, to gadżet, który zmienia życie każdego yerbopijcy!

Źródła informacji:

1. Wikipedia: yerba mate, bombilla.
2. F. N. Scutellá, El Mate: Bebida Nacional Argentina, 1989.