Yuyos, czyli zioła w yerba mate. Idealny sposób na orzeźwiające tereré!
Choć smakowe yerba mate z ziołami i owocami pojawiły się na rynku dopiero kilkadziesiąt lat temu, tradycja wzbogacania naparu o roślinne dodatki jest znacznie dłuższa. Na paragwajskich targowiskach handluje się tzw. yuyos, czyli kompozycjami lokalnych ziół dedykowanymi właśnie mieszaniu z yerbą. Co to za rośliny i jakie mają właściwości? Jak dodawać je do yerba mate i czy są dostępne w polskich sklepach? Zioła i yerba mate – ten temat szeroko omówimy w dzisiejszym wpisie.
Spis treści:
- Zimna yerba mate ziołowa. Paragwajska specjalność!
- Najpopularniejsze yuyos w Ameryce Południowej
- Zioła dostępne również w naszych ogródkach
Ziołowa yerba mate na zimno. Paragwajska specjalność!
Tropikalny klimat Paragwaju czy Argentyny sprawia, że jedną z najpopularniejszych form podawania tam yerba mate jest tereré, czyli mate na zimno. Terére można pić na wiele sposobów – klasycznie, z wodą i kostkami lodu, ze zmrożonym sokiem zamiast wody, z soczystymi kawałkami świeżych owoców, a także z ziołami – najlepiej świeżo zebranymi z ogródka. Dzięki ziołom tradycyjny napój Indian Guarani zyskuje nieco inny charakter i doskonale orzeźwia, stając się świetnym sposobem na upały. Ponadto, wiele z nich cechuje się cennymi dla zdrowia właściwościami. Przebywając w Argentynie czy Paragwaju, nietrudno natrafić na stoiska handlarzy (yuyeros) oferujących pęczki świeżo zebranych ziół gotowych do zmieszania z yerba mate – yuyos. Niektóre z nich dobrze znane są nam z naszych ogródków i łąk. W większości są to jednak rośliny natywne dla południowoamerykańskiej flory. Postanowiliśmy opisać te, które cieszą się największą popularnością w Ameryce Południowej.
Najpopularniejsze yuyos w Ameryce Południowej
Choć w Polsce próżno szukać handlarzy sprzedających świeże yuyos, zioła te znajdziemy w wielu mieszankach yerba mate dostępnych w naszym sklepie. Niewiele zatem trzeba, by przenieść się w paragwajskie tropiki… I to bez ruszania się z fotela czy wygodnego hamaka w ogrodzie! Jakie zioła są popularne w Ameryce Południowej, a nie są znane nam, mieszkańcom Europy i w jakich gotowych kompozycjach yerba mate je znajdziemy? Sprawdźmy:
Boldo
Praktycznie nieznane Europejczykom ziele należy do najpowszechniejszych roślin w Argentynie czy Paragwaju. Nic dziwnego, że jest ono bardzo popularnym dodatkiem do yerba mate. Ma charakterystyczny, intensywny smak i wykazuje pozytywny wpływ na zdrowie; stymuluje procesy trawienne i działa rozkurczowo. Nasze ulubione yerby zawierające boldo (łac. Peumus boldus) to Guarani Boldo Menta, CBSé Hierbas Cuyanas oraz Selecta Silueta. Wszystkie są dostępne w naszym sklepie yerba mate.
Katuava (catuaba)
Katuava (znana też jako catuaba) to sproszkowana kora tropikalnych drzew Trichilia catigua o wspaniałym, głębokim zapachu. Docenia się ją jednak nie tylko za aromat. Od wieków uważa się ją bowiem za tradycyjny, naturalny afrodyzjak. Zainteresowanym przypisywanymi roślinie właściwościami polecamy takie yerby jak choćby Verde Mate La Potente lub Guarani Katuava. Należą do jednych z najpopularniejszych yerba mate w naszym sklepie!
Burrito
Burrito to nie tylko popularne meksykańskie danie. Nazywa się tak również południowoamerykańską roślinę z rodziny werbenowatych. Burrito (łac. Aloysia polystachya) ma wspaniały, orzeźwiający smak i doskonale wspomaga pracę układu trawiennego. Najlepsze yerba mate zawierające burrito to Pajarito Compuesta con Hierbas i Guarani Katuava.
Marcela
Marcela (łac. Achyrocline satureioides) rośnie na terenie południowej Brazylii, Argentyny, Paragwaju i Urugwaju. To ziółko o pięknej nazwie od wieków znane i stosowane było przez Indian Guarani. Pochodzi z rodziny astrowatych – jest blisko spokrewniona z rumiankiem i podobnie jak popularny na naszych, polskich łąkach kwiat, może wspomagać trawienie, działać uspokajająco i przeciwzapalnie.
Gotu kola
Gotu kola (łac. Centella asiatica), znana w polskiej nomenklaturze również jako wąkrotka azjatycka, to roślina zaliczana do tzw. adaptogenów, czyli ziół, których właściwości obejmują wpływ na ludzkie ciało i umysł, niwelując skutki stresu i pomagając w adaptowaniu się do niesprzyjających warunków zewnętrznych. W naszym sklepie gotu kolę można znaleźć m.in. w składzie bardzo oryginalnej, urugwajskiej yerby Canarias Te Rojo y Centellas z dodatkiem czerwonej herbaty Pu-erh.
Carqueja
Carqueja (łac. Baccharis genistelloides) to kolejna popularna roślina wśród południowoamerykańskich yuyos, której z pewnością nie znajdziemy na naszych rodzimych łąkach. Pochodzi z Amazonii i od wieków wykorzystywano ją tam w tradycyjnej medycynie. Szczególnie mocno docenia się ją za działanie na układ trawienny – łagodzi dyskomfort po posiłkach, chroni wątrobę i wspiera metabolizm. Przykładem produktu z jej dodatkiem w naszym sklepie jest brazylijska, ziołowa yerba mate Barão De Cotegipe Export Compuesta, w tradycyjnym, urugwajskim stylu.
Zioła dostępne również w naszych ogródkach
Choć nie ma szans, żeby w Polsce znaleźć świeże, wymienione w poprzednim akapicie zioła – nie wszystko stracone. Jest spora ilość roślin, które są popularne i powszechne również u nas. Możemy mieć zatem własne yuyos, zerwane prosto z ogródka!
Mięta
Miętę doskonale znamy z polskich łąk i ogrodów. Nie mniej powszechnie występuje też w krajach Ameryki Łacińskiej. Polna, pieprzowa, zielona… Znanych jest wiele gatunków mięty. Jej szeroko doceniane właściwości koncentrują się na wsparciu metabolizmu i odporności. Kluczowy okazuje się także wspaniały, orzeźwiający smak. Zimna yerba mate z miętą to niezastąpione połączenie podczas upałów. Znajdziecie ją w wielu produktach dostępnych w naszym sklepie. Szczególnie polecamy Verde Mate Menta Limón i Guarani Menta Limón (wzbogacone ponadto o limonkę) czy też Selecta Menta Peperina Poleo stanowiącą miks trzech gatunków mięty.
Szałwia
Szałwia to ziele o wielu zaletach. Niewiele mniej popularna od mięty. Od wieków stosowano ją w tradycyjnej medycynie – wspomaga pracę układu pokarmowego, a zewnętrznie wykorzystywano jej właściwości antyseptyczne i ściągające. Dodana do yerba mate wprowadza przyjemny i intensywny, ziołowy posmak, z nutami sosny, eukaliptusa i cytryny. Ciekawą, ziołowo-orzeźwiającą kompozycją z dodatkiem szałwii w naszym sklepie jest Guarani Fresco – polecamy szczególnie latem, w formie chłodnego tereré!
Melisa
Melisa to ziółko dla ciała i ducha. Nie tylko pięknie pachnie i wprowadza subtelny, ziołowo-cytrynowy posmak, doskonale wspomaga także trawienie. Najbardziej znana jest jednak ze swojego działania na nerwy, które łagodnie koi; sprzyja relaksacji i ułatwia zasypianie. Połączenie melisy z yerba mate daje ciekawy efekt – z jednej strony mamy pobudzenie, a z drugiej przyjemne wyciszenie i relaks. Jeśli szukacie gotowej kompozycji z dodatkiem melisy, warta uwagi jest urugwajska yerba mate Canarias Serena, w której znajduje się także orzeźwiająca mięta, lipa i męczennica cielista.
Skrzyp polny
Skrzyp polny to ciekawa, niepozorna roślinka, przez wielu uważana za uciążliwy chwast. Oryginalny wygląd to nie jedyna jego zaleta. Skrzyp polny stanowi bogate źródło krzemu, nazywanego „pierwiastkiem życia”. Wykazuje między innymi właściwości antyoksydacyjne, a także wspiera proces odchudzania. Nie bez powodu dodawany jest do funkcyjnych kompozycji yerba mate, których zadaniem jest właśnie wsparcie odchudzającej diety, np. Campesino Fitness czy Colón 90-60-90.
Lawenda
Lawenda to nie tylko kwiat o pięknej, fioletowej barwie. To słynne ziele pochodzące z francuskiej Prowansji, które obecnie można spotkać na wielu kontynentach, również w Ameryce Południowej. Podobnie jak melisa, lawenda kojarzy się z relaksem i spokojnym snem. Kwiaty bogate są w aromatyczne olejki, które sprawiają, że jest to wyśmienity dodatek do naparów na bazie nie tylko yerba mate, ale też herbaty czy guayusy, dlatego w tym przypadku, wyjątkowo, polecamy kompozycję Guayusa Pachamama Lavanda.
Yuyos to nieodłączna część yerba mate – nie tylko dodają smaku i aromatu, ale także wprowadzają interesujące wartości. Odkrywanie różnych yuyos i eksperymentowanie z nimi to prawdziwa przyjemność dla miłośników mate, zaś yerba mate z ziołami to wspaniały sposób na orzeźwienie lub popołudniowy relaks. Choć w naszym kraju trudno o świeże, oryginalne yuyos z Ameryki Południowej, polecamy domową uprawę ziółek powszechnych w rodzimych ogródkach – mięty, lawendy czy szałwii. Nic tak nie wzbogaci smaku i aromatu naparu jak świeżo zerwane listki z własnego ogródka!
Źródła informacji:
- Wikipedia: Mate, Hierba.
- C.I. Heck, E.G. De Mejia, Yerba Mate Tea (Ilex paraguariensis): A Comprehensive Review on Chemistry, Health Implications, and Technological Considerations, Journal of Food Science, 2007.
Autor:
Piotrek (MATE-NERD)
Piotrek to prawdziwy ekspert od yerba mate. Wie dosłownie wszystko na temat ostrokrzewu paragwajskiego – od nasionka po susz, który trafia do jego matero. Analizuje skład, pochodzenie i metody parzenia z pasją, która mogłaby zaimponować nawet samemu Albertowi Einsteinowi. Uwielbia kuchenne eksperymenty z yerbą w roli głównej, które nie zawsze kończą się najlepiej… ale udanymi kombinacjami chętnie dzieli się na blogu.
